मध मुंग्या

मानवाने आपल्या बुध्दिमत्तेने किती तरी अनोख्या, अद्भुत गोष्टी बनविल्या आहेत आणि अजूनही नवनवीन वस्तू बनवितच आहे ज्या पाहून अचंबित व्हायला होते.
असे असले तरीही, निसर्गाच्या किमयेला तोड नाही. संपूर्ण सृष्टीमध्ये अश्या असंख्य थक्क करणार्‍या गोष्टी पहावयास मिळतात. त्यातील काहींबद्दल थोडक्यात माहिती देण्याचा हा एक प्रयत्न .......

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

मध-मुंग्या ( Honey Ants)
आपल्या सर्वांनाच मधमाश्या माहीत आहेत. परंतु कधी मध-मुंग्यांबद्दल ऐकले आहे? मधमाश्या किंवा इतर कीटक निसर्गातून गोळा केलेला मध आपल्या पोळ्यांमध्ये किंवा घरांमध्ये साठवितात. मात्र या मध-मुंग्या जमा केलेल्या मधाची साठवण आपल्या शरीरातच करतात.
मध-मुंग्यांच्या एकूण 34 प्रजाती अस्तित्वात आहेत. या उष्ण, कोरड्या प्रदेशात, वाळवंटांच्या बाहेरील कडांवर रहातात. पश्चिम अमेरिका, मेक्सिको, ऑस्ट्रेलिया, दक्षिण आफ्रिका आणि न्यू गुनिया या भागांत मध-मुंग्या आढळतात.
त्यांच्यातील ज्या कामकरी मुंग्या असतात त्यांच्या आकारात आणि रंगात विविधता दिसून येते. कामकरी मुंग्यांतील ज्यांना रिप्लीट्स या नावाने ओळखले जाते, त्या आकाराने मोठ्या असतात. पावसाळी हंगामात या रिप्लीट्स ना खूप प्रमाणात वाळवंटी फुलांचा मधुर, गोड मध खायला दिला जातो. या मधाने त्या रिप्लीट्स अगदी गोल फुगतात. त्या इतक्या गोल होतात कि त्यांना हालचाल करणे कठीण होते व वारूळ सोडून जाणे शक्य होत नाही. अश्या ह्या गोल रिप्लीट्स वारूळाच्या छताला उलट्या टांगून रहातात. त्यांनी साठविलेले अन्न त्या पूर्ण मुंगी वस्तीसाठी उन्हाळी दिवसात, जेव्हा अन्न दुर्मिळ होते, तेव्हा उपयोगी पडते.



या रिप्लीट मुंग्या मध पचन न करता, पोटाच्या गॅस्टर नावाच्या भागात साठवून ठेवतात. हा भाग खूप ताणला जाऊ शकतो. जेव्हा वस्तीला अन्नाची गरज असते तेव्हा त्या हा मध बाहेर काढू शकतात.
या फुग्यासारख्या रिप्लीट मुंग्या चालत्या द्राक्षासारख्या किंवा अ‍ॅम्बर मण्यांसारख्या दिसतात.
या मुंग्यांमध्ये इतके पौष्टिक आणि उर्जादायी पदार्थ साठविलेेले असतात कि त्या इतर प्राण्यांच्या - अगदी मानव प्राण्याच्या सुध्दा - भक्ष्य ठरू शकतात.
त्यांच्याच इतर प्रजाती वस्तीवर हल्ला करून, राणी मुंगीचा नाश करून, या कामकरी मुंग्याना गुलाम बनवून घेऊन जातात. या जातीची राणी मुंगी 11 वर्षे जगल्याचे नमूद केले गेले आहे. ती एका दिवसात 1,500 अंडीही घालू शकते.
अशी ही आगळी मध-मुंगी.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------